Οι λίμνες της Ελλάδας | ΜΗΤΙΔΑ - Εκπαιδευτικά Σενάρια

Ονοματεπώνυμο / Ψευδώνυμο Συντάκτη:

Αγγελόπουλος Γεώργιος & Μπακοπούλου Ιωάννα

Θεματική Ενότητα:

Φυσικό και Αστικό Περιβάλλον στην Ελλάδα

Τάξη:

Ε´ Δημοτικού

Μάθημα:

Γεωγραφία (Ε´ Δημοτικού)

Διάρκεια:

Η διάρκεια του προτεινόμενου εκπαιδευτικού σεναρίου υπολογίζεται στις 3.00 διδακτικές ώρες.

Κατακόρυφες καρτέλες

Εμπλεκόμενες γνωστικές περιοχές

Το διδακτικό σενάριο πραγματεύεται γνωστικές περιοχές του μαθήματος της Γεωγραφίας της Ε΄ Δημοτικού με διδακτικές προεκτάσεις στα μαθήματα της Γλώσσας και των Μαθηματικών.

Ταυτόχρονα, το παρόν διδακτικό σενάριο αξιοποιεί τις δυνατότητες που προσφέρουν οι ΤΠΕ, ώστε οι μαθητές να γίνονται συνδημιουργοί στην οικοδόμηση της γνώσης με διαδραστικό και παιγνιώδη τρόπο.

Γνώσεις και πρότερες ιδέες ή αντιλήψεις των μαθητών

Πρότερες γνώσεις μαθητών:

Οι δραστηριότητες διδασκαλίας των γνωστικών αντικειμένων θα μπορούν να κατανοηθούν από τους μαθητές εφόσον γνωρίζουν από τα προηγούμενα μαθήματα:

Τη θέση της Ελλάδας στον χάρτη της Ευρώπης.
Τα είδη των χαρτών και τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Τα σύμβολα και τα χρώματα ενός χάρτη.
Τη διάκριση μεταξύ λιμνών και ποταμών.
Τη διαφορά μεταξύ φυσικών και τεχνητών λιμνών.
Τις έννοιες χλωρίδα και πανίδα.

Εναλλακτικές αντιλήψεις μαθητών:

Μερικές από τις γνωστικές δυσκολίες που αντιμετωπίζουν συνήθως οι μαθητές στα εν λόγω γνωστικά αντικείμενα θεωρούνται οι εξής:

Δυσκολεύονται να προσανατολιστούν στον χάρτη.
Πιστεύουν ότι στα γλυκά νερά των λιμνών δεν υπάρχει ζωή.
Υπάρχει σύγχυση στους γεωγραφικούς όρους φυσική και τεχνητή λίμνη.

Σκοπός και στόχοι

Σκοπός διδακτικού σεναρίου:

Σκοπός του παρόντος διδακτικού σεναρίου είναι οι μαθητές/τριες να προσεγγίσουν δημιουργικά τη θεματική των λιμνών της Ελλάδας και να γνωρίσουν τρόπους να ερμηνεύουν δεδομένα και καταστάσεις, χρησιμοποιώντας μεθόδους εργασίας που είναι συναφείς με τις απαιτήσεις της σύγχρονης έκφρασης της διδακτικής της Γεωγραφίας.

Διδακτικοί στόχοι:

Στο τέλος του σεναρίου οι μαθητές αναμένεται :

1. Ως προς το γνωστικό αντικείμενο :

να εντοπίζουν και να κατονομάζουν τις μεγαλύτερες λίμνες της Ελλάδας στον χάρτη.
να εντοπίζουν και να κατονομάζουν τις μεγαλύτερες τεχνητές λίμνες της Ελλάδας στον χάρτη.
να εξηγούν τη διαφορά των τεχνητών λιμνών από τις φυσικές λίμνες.
να δημιουργούν διαγράμματα και να προβαίνουν σε συγκρίσεις.
να αναγνωρίζουν τη σημασία των λιμνών.
να παράγουν γραπτό κείμενο στο πλαίσιο συγκεκριμένης περίστασης.

2. Ως προς τη χρήση των ΤΠΕ :

να υλοποιούν δραστηριότητες με λογισμικά παρουσίασης, υπολογιστικών φύλλων και ψηφιακές εγκυκλοπαίδειες.
να χρησιμοποιούν μαθησιακά αντικείμενα από το Φωτόδεντρο.

3. Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία:

να αναπτύσσουν πνεύμα συνεργασίας και να καλλιεργούν διερευνητικές και επικοινωνιακές δεξιότητες.

Λογισμικά

Περιγραφή λογισμικών:

Περιηγητής ιστού ή φυλλομετρητής ιστοσελίδων: είναι λογισμικό που επιτρέπει στον χρήστη του να προβάλλει και να αλληλεπιδρά με κείμενα, εικόνες, βίντεο, μουσική, παιχνίδια και άλλες πληροφορίες, συνήθως αναρτημένες σε μια ιστοσελίδα ενός ιστότοπου στον Παγκόσμιο Ιστό ή σε ένα τοπικό δίκτυο.

Microsoft Word: είναι ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου.

Microsoft Excel: είναι ένα πρόγραμμα λογιστικών φύλλων που διαθέτει εργαλεία γραφημάτων και συγκεντρωτικούς πίνακες.

Microsoft PowerPoint: είναι ένα πρόγραμμα που χρησιμοποιείται για τη δημιουργία παρουσιάσεων.

Φωτόδεντρο: είναι ο Εθνικός Συσσωρευτής Εκπαιδευτικού Περιεχομένου για την Πρωτοβάθμια και τη Δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αποτελεί την κεντρική e-υπηρεσία του Υπουργείου Παιδείας για την ενοποιημένη αναζήτηση και διάθεση ψηφιακού εκπαιδευτικού περιεχομένου στα σχολεία.

Φωτόδεντρο e-books: είναι ο επίσημος ψηφιακός χώρος του Υπουργείου Παιδείας & Θρησκευμάτων (ΥΠΑΙΘ) για την διάθεση των ψηφιακών μορφών των σχολικών βιβλίων σε όλους, εκπαιδευτικούς, μαθητές/τριες, γονείς/κηδεμόνες και κάθε ενδιαφερόμενο.

Wikipedia: είναι ένα συλλογικό εγκυκλοπαιδικό εγχείρημα που έχει συσταθεί στο Διαδίκτυο και λειτουργεί με την αρχή του wiki.

YouTube: είναι ένας ιστότοπος που επιτρέπει κοινοποίηση, αποθήκευση, αναζήτηση και αναπαραγωγή ψηφιακών βίντεο και ψηφιακών ταινιών.

Οργάνωση τάξης & απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή

Οργάνωση εκπαιδευτικής διαδικασίας:

Το σενάριο ενσωματώνει τη χρήση ΤΠΕ στη διδακτική και μαθησιακή διαδικασία, καθιστώντας τους/τις μαθητές/τριες «παραγωγούς» της γνώσης. Ειδικότερα, στο πλαίσιο της δημιουργίας ευέλικτων ομάδων (2-3 μαθητών/τριών ανά ηλεκτρονικό υπολογιστή) καλούνται να δράσουν ενεργητικά, να συζητήσουν, να συνεργαστούν και να συνθέσουν σκέψεις - απόψεις, ακολουθώντας τις οδηγίες που τους παρέχονται με τη μορφή φύλλων εργασίας. Ως εκ τούτου, προτείνεται η διεξαγωγή του μεγαλύτερου μέρους στο εργαστήριο υπολογιστών της σχολικής μονάδας.

Τα φύλλα εργασίας που επισυνάπτονται στην κάθε φάση είναι δομημένα με τέτοιον τρόπο, ώστε οι ίδιοι/ιες μαθητές/τριες να αυτενεργούν, αναλαμβάνοντας κυρίαρχο ρόλο στη μαθησιακή διαδικασία και εμβαθύνοντας σταδιακά στις νέες έννοιες. Έτσι, η γνώση οικοδομείται με ελκυστικό τρόπο, καλλιεργώντας ταυτόχρονα διερευνητικές και επικοινωνιακές δεξιότητες στους/στις μαθητές/τριες.

Σε όλη την παραπάνω διαδικασία ο εκπαιδευτικός διατηρεί τον ρόλο του καθοδηγητή - διευκολυντή, εμψυχώνοντάς τους/τις μαθητές/τριες σε κάθε βήμα τους.

Υλικοτεχνική υποδομή:

Βιβλίο μαθητή και Τετράδιο εργασιών Γεωγραφίας Ε΄ Δημοτικού, Η/Υ, βιντεοπροβολέας, ηχεία, σύνδεση στο διαδίκτυο, γεωφυσικός χάρτης Ελλάδας, εκτυπωμένα φύλλα εργασίας, Microsoft Office, ασπροπίνακας

Χώρος διεξαγωγής εκπαιδευτικού σεναρίου:

Εργαστήριο Υπολογιστών

Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου

Περιγραφή και αιτιολόγηση του σεναρίου:

Το μάθημα της Γεωγραφίας οφείλει πέρα των άλλων να αναπτύσσει στους/στις μαθητές/τριες δεξιότητες που απαιτεί το σχολείο του 21ου αιώνα. Το παρόν διδακτικό σενάριο θα υλοποιηθεί στο πλαίσιο του μαθήματος της Γεωγραφίας της Ε' τάξης του Δημοτικού. Ειδικότερα, θα αξιοποιηθεί για τη διδασκαλία του 20ού κεφαλαίου: «Οι λίμνες της Ελλάδας», της Β' θεματικής ενότητας: «Το φυσικό περιβάλλον της Ελλάδας».

Μέσα από δραστηριότητες που προωθούν την ανακαλυπτική μάθηση οι μαθητές/τριες αποκτούν βασικές γνώσεις για τις λίμνες της Ελλάδας και τον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν στη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας της χώρας μας. Με αυτόν τον τρόπο συνδέουν τις προϋπάρχουσες αντιλήψεις τους με τη νέα γνώση, κατανοώντας τις σχέσεις που διαμορφώνονται με τα υπόλοιπα στοιχεία του κατακόρυφου διαμελισμού του ελλαδικού χώρου.

1^η δραστηριότητα - Πρόκληση ενδιαφέροντος (15 λεπτά):

Ο/η εκπαιδευτικός προκειμένου να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών του/της και ταυτόχρονα να οριοθετήσει τη θεματική του μαθήματος, καλεί τα μέλη των ομάδων να παρατηρήσουν τις φωτογραφίες 20.1α και 20.1β του σχολικού βιβλίου της Γεωγραφίας Ε΄ Δημοτικού (σελ 69) και να μελετήσουν το κείμενο του Ι.Μ. Παναγιωτόπουλου στην ίδια σελίδα. Στη συνέχεια καλούνται να εκφράσουν τις σκέψεις και τις απόψεις τους στην ολομέλεια της τάξης.

2^η δραστηριότητα - Πρόσκτηση νέων πληροφοριών (30 λεπτά):

Ο εκπαιδευτικός προβάλλει στην ολομέλεια της τάξης το δίλεπτο βίντεο: «Οι λίμνες της Ελλάδας», καλώντας τους/τις μαθητές/τριες να καταγράψουν τα ονόματα των μεγαλύτερων λιμνών, που αναφέρονται στο βίντεο που παρακολούθησαν.

Στη συνέχεια με τη βοήθεια του Φύλλου Εργασίας και του μαθησιακού αντικειμένου από το Φωτόδεντρο: «Λίμνες της Ελλάδας», εντοπίζουν στο περιβάλλον του μαθησιακού αντικειμένου τις λίμνες που είχαν καταγράψει. Σε επόμενο βήμα κατατάσσουν τις παραπάνω λίμνες στα γεωγραφικά διαμερίσματα που ανήκουν. Οι εκπρόσωποι των ομάδων παρουσιάζουν τα ευρήματά τους στον γεωφυσικό χάρτη της Ελλάδας που έχουν στην τάξη τους. Κατόπιν ο εκπαιδευτικός καλεί τους/τις μαθητές/τριες να συζητήσουν στο πλαίσιο των ομάδων τους την έννοια των φυσικών λιμνών .

Τέλος, οι μαθητές/τριες εντοπίζουν στο πλαίσιο του παραπάνω μαθησιακού αντικειμένου από το Φωτόδεντρο τις τεχνητές λίμνες και συζητούν τη διαφορά τους από τις φυσικές λίμνες.

3^η δραστηριότητα - Επέκταση και εμπέδωση (30 λεπτά):

Οι μαθητές/τριες καλούνται να ανατρέξουν στην ψηφιακή εγκυκλοπαίδεια Wikipedia και να αντλήσουν πληροφορίες στο λήμμα: «Κατάλογος λιμνών της Ελλάδας», οι οποίες θα αξιοποιηθούν για τη συμπλήρωση του πίνακα του Φύλλου Εργασίας.

Στη συνέχεια, προτρέπονται να ανοίξουν από την επιφάνεια εργασίας των Η/Υ τους το αρχείο Excel: «Λίμνες της Ελλάδας», που έχει δημιουργήσει προηγουμένως ο/η εκπαιδευτικός, και να αντιγράψουν τα στοιχεία από τον παραπάνω πίνακα που συμπλήρωσαν στις αντίστοιχες στηλες.

Σε επόμενο βήμα σχηματίζουν δύο διαγράμματα με τίτλους: «Λίμνες και Επιφάνεια» και «Λίμνες και Βάθος». Τα διαγράμματα θα δώσουν τη δυνατότητα στους μαθητές να προβούν σε συγκρίσεις και συμπεράσματα.

4^η δραστηριότητα - Η σημασία των λιμνών (15 λεπτά):

Οι μαθητές/τριες διαβάζουν την πρώτη παράγραφο του σχολικού βιβλίου της Γεωγραφίας Ε΄ Δημοτικού (σελ.69) και στη συνέχεια συζητούν στο πλαίσιο των ομάδων τους για τη σημασία των λιμνών στη διατήρηση της χλωρίδας και της πανίδας της Ελλάδας.

Ύστερα, οι μαθητές/τριες μελετούν το απόσπασμα: «Πρέσπες, ένα τριεθνές διασυνοριακό πάρκο» από το σχολικό εγχειρίδιο της Γεωγραφίας Β΄ Γυμνασίου (σελ. 125) και διατυπώνουν τις απόψεις τους για το πώς μπορούν να ενώσουν τους γειτονικούς λαούς των Βαλκανίων τα νερά των Πρεσπών.

Στη συνέχεια οργανώνουν τις απόψεις τους σε μία παράγραφο με θέμα: «Η σημασία των λιμνών στη ζωή των ανθρώπων».

5^η δραστηριότητα - Αξιολόγηση (45 λεπτά):

Οι μαθητές/τριες καλούνται να αναζητήσουν από το διαδίκτυο εικόνες των τριών μεγαλύτερων σε επιφάνεια φυσικών λιμνών της Ελλάδας και να δημιουργήσουν μία παρουσίαση (Power Point) με όνομα: «Λίμνες2», τριών διαφανειών με κείμενο και εικόνα. Οι εκπρόσωποι των ομάδων θα προβάλουν την παρουσίαση που δημιούργησαν στην ολομέλεια της τάξης.

Εκτιμώμενο Επίπεδο Δυσκολίας: Μέτριας Δυσκολίας

Επίπεδο διαδραστικότητας: Υψηλό

Βίντεο:

Εικόνες:

Φύλλα Εργασίας

Επισυναπτόμενα φύλλα εργασίας:

Συνημμένο	Μέγεθος
2η δραστηριότητα - Πρόσκτηση νέων πληροφοριών (30 λεπτά):	444.94 KB
3η δραστηριότητα - Επέκταση και εμπέδωση (30 λεπτά):	320.85 KB
4η δραστηριότητα - Η σημασία των λιμνών (15 λεπτά):	310.38 KB
5η δραστηριότητα - Αξιολόγηση (45 λεπτά):	261.88 KB

Πρόσθετες πληροφορίες:

Τα φύλλα εργασίας που επισυνάπτονται ακολουθούν τη σειρά των δραστηριοτήτων του διδακτικού σεναρίου που παρουσιάστηκαν εκτενώς στην προηγούμενη ενότητα. Σημειώνεται ότι η 1η δραστηριότητα δε συνοδεύεται από κάποιο επισυναπτόμενο φύλλο εργασίας, καθώς το Βιβλίο του μαθητή της Γεωγραφίας Ε΄ Δημοτικού αποτελεί το μέσο που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών.