Περπερούνα: Το κάλεσμα της βροχής

1.    ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΦΑΣΗ / ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ  ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Οι μαθητές παρακολουθούν βιντεοσκοπημένη την παρουσίαση του εθίμου της Περπερούνας από ομάδες κοριτσιών  που συμμετείχαν στην αναβίωση του εθίμου.

www.youtube.com/watch?v=2xmZRV9DR30

www.youtube.com/watch?v=ghSq9GVa1aU

Το βίντεο αυτό γίνεται αφορμή για να συζητήσουν τα παρακάτω ερωτήματα: 

Γιατί η βροχή είναι σημαντική για τον άνθρωπο και τη φύση;

Τι προβλήματα υπάρχουν, όταν δε βρέχει;

Τι έκαναν παλαιότερα (ή και στη σημερινή εποχή) οι άνθρωποι, όταν δεν έβρεχε και επιθυμούσαν να βρέξει;

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι οι

γνώσεις των μαθητών σε σχέση με την Παράδοση και η συμμετοχή τους στη δραστηριότητα.

Η αξιολόγηση είναι άτυπη προφορική από το δάσκαλο.

2.    ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΦΑΣΗ / ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1^η Δραστηριότητα

Οι μαθητές/τριες διαβάζουν το κείμενο που τους μοιράζεται, με τίτλο: «Ήταν μια φορά…η Περπερούνα» και στη συνέχεια επεξεργάζονται τις δραστηριότητες του φύλλου εργασίας 1, ο καθένας μόνος του ακολουθεί τα παρακάτω στάδια:

1.    Οι μαθητές μετατρέπουν την ιστορία της Περπερούνας σε ηχοϊστορία, αποδίδοντας στοιχεία ή λέξεις της ιστορίας με τα ηχοχρώματα των μουσικών οργάνων που έχουν στη διάθεσή τους.

2.    Οι μαθητές με τη βοήθεια του χειροτύμπανου «περιγράφουν» τα διάφορα είδη της βροχής.

3.    Οι μαθητές, κρύβουν το πρόσωπό τους πίσω από μια μάσκα - που τους δίνεται- και χρησιμοποιώντας μόνο τις κινήσεις του σώματός τους, αναπαριστούν τη βροχή που πέφτει.

Μετά το τέλος των σταδίων αυτών, οι μαθητές χωρίζονται σε ζευγάρια. Κατά τη παρουσίαση των εργασιών τους, ο καθένας (στο κάθε ζευγάρι) παρατηρεί και αξιολογεί την εργασία του άλλου γραπτά στο φύλλο εργασίας 2, αφού όμως πρώτα καθοριστούν μέσα στην τάξη τα κριτήρια αυτής της αξιολόγησης.

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η ικανότητά τους να κατανοούν ένα κείμενο, να χειρίζονται τα όργανα της ορχήστρα Orff, να δημιουργούν περιγραφική μουσική και να εκφράζονται διαμέσου της κίνησης και του θεατρικού παιχνιδιού.

Η αξιολόγηση είναι τυπική γραπτή αξιολόγηση από μαθητή σε μαθητή (με τη μέθοδο ladder) και άτυπη γραπτή αξιολόγηση από το δάσκαλο.

2^η Δραστηριότητα

Στην επόμενη δραστηριότητα οι μαθητές στέκονται όρθιοι, σε κυκλική διάταξη. Στον ίδιο κύκλο είναι και ο δάσκαλος ο οποίος χτυπάει στο σώμα του το ρυθμό 7/8 ( ^^^  ^^  ^^ ) με τον εξής τρόπο: χτυπάει με το αριστερό του χέρι μια φορά το αριστερό του πόδι, με το δεξί του χέρι δύο φορές το δεξί του πόδι και στη συνέχεια τους δύο ώμους του δύο φορές εναλλάξ (δεξιά-αριστερά / δεξιά αριστερά).

Οι μαθητές/τριες μιμούνται το δάσκαλό τους χτυπώντας με τον ίδιο τρόπο το ρυθμό 7/8. (Για να διευκολύνει κανείς τη διαδικασία αυτή και για να βιώσουν οι μαθητές το ρυθμό αυτό όχι μόνο ρυθμικά αλλά και χρησιμοποιώντας το λόγο, τους προτρέπει καθώς χτυπούν στο σώμα τους το ρυθμό, να λένε τη φράση «Θέλω να  βρέξει  τώρα».

Με τον τρόπο αυτό ξεκινά το κάλεσμα της βροχής.

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η ικανότητα των μαθητών να αποδίδουν (μέσω της μίμησης) το ρυθμό 7/8 και  να συνδυάζουν το λόγο με τη ρυθμική και κινητική απόδοση του ρυθμού αυτού.

Η αξιολόγηση είναι άτυπη προφορική από το δάσκαλο.

3^η Δραστηριότητα

Στην επόμενη δραστηριότητα Οι μαθητές/τριες  κάθονται στο πάτωμα σε κυκλική διάταξη για να μάθουν το τραγούδι της Περπερούνας. Ο δάσκαλος τραγουδάει το τραγούδι (χωρίς μελωδία) στίχο -στίχο διατηρώντας το ρυθμό 7/8 (ρυθμική απαγγελία). Κάθε φορά με μια κίνησή του, προτρέπει τους μαθητές να επαναλαμβάνουν αυτό που τους έχει πει. Η διαδικασία αυτή συνεχίζεται μέχρι να μάθουν όλους τους στίχους του τραγουδιού. Στη συνέχεια ο δάσκαλος επαναλαμβάνει ακριβώς το ίδιο χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά και τη μελωδία. Τα παιδιά επαναλαμβάνουν όπως και πριν. Έτσι μετά από αυτή τη διαδικασία οι μαθητές είχαν μάθει το τραγούδι της Περπερούνας με το ρυθμό, τη μελωδία και τους στίχους.

Η δραστηριότητα αυτή ηχογραφείται από τους μαθητές με το πρόγραμμα AUDACITY διαμέσου του υπολογιστή και ενός εξωτερικού μικροφώνου συνδεδεμένου με τον υπολογιστή.

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/mous_anth_a_st/dask/s_1_200.pdf

http://audacity.sourceforge.net/

http://www.domnasamiou.gr/?i=portal.el.songs&id=510

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η ικανότητα των μαθητών να αποδίδουν μελωδικά και ρυθμικά το τραγούδι της Περπερούνας, διαμέσου του λόγου και της κίνησης.

Η αξιολόγηση είναι άτυπη προφορική από το δάσκαλο και τυπική γραπτή από τους μαθητές (με τη μέθοδο ladder)

4^η Δραστηριότητα

Το θέμα της επόμενης δραστηριότητας είναι η κατασκευή αυτοσχέδιων παραδοσιακών μουσικών οργάνων. Τα όργανα αυτά είναι η ρέντελα, ο ταμπουτσάς και η νουνούρα. Ο κάθε μαθητής κατασκευάζει ένα από αυτά τα όργανα ακολουθώντας τις οδηγίες του φύλλου εργασίας (υλικό το οποίο θα παραδοθεί με το τελικό προϊόν). Τα υλικά κατασκευών δίνονται στους μαθητές από το δάσκαλο. Αφού τα όργανα κατασκευαστούν, οι μαθητές τραγουδούν το τραγούδι της Περπερούνας συνοδεύοντάς το ρυθμικά με τα όργανα που έφτιαξαν.

http://reader.ekt.gr/bookReader/show/index.php?lib=EDULLL&item=1015&bitstream=1015_01#page/1/mode/2up

http://reader.ekt.gr/bookReader/show/index.php?lib=EDULLL&item=1014&bitstream=1014_01#page/1/mode/2up

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η τήρηση των οδηγιών κατασκευής των οργάνων και η ικανότητά τους να χειρίζονται τα όργανα που κατασκεύασαν.

Η αξιολόγηση είναι άτυπη προφορική από το δάσκαλο.

5^η Δραστηριότητα

Στην επόμενη δραστηριότητα οι μαθητές/τριες χωρίζονται στην αίθουσα Μουσικής Αγωγής σε ζευγάρια. Το κάθε ζευγάρι παίρνει μελωδικά μουσικά όργανα που υπάρχουν στην τάξη όπως μεταλλόφωνα και ξυλόφωνα. Βγάζουν όλες τις νότες και κρατούν μόνο τις νότες ΜΙ και ΣΙ. Στη συνέχεια δοκιμάζουν με τις μπαγκέτες τους να χτυπήσουν τις νότες που τους έχουν μείνει με τον ίδιο ακριβώς ρυθμικό τρόπο των 7/8 (που προηγήθηκε σε προηγούμενη δραστηριότητα).

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η ικανότητα των μαθητών να χειρίζονται όργανα της ορχήστρας Orff καθώς και να αποδίδουν μελωδικό Ostinato και το ρυθμό7/8.

http://www.pi-schools.gr/books/dimotiko/mous_anth_a_st/dask/s_1_200.pdf

Η αξιολόγηση είναι τυπική γραπτή από το δάσκαλο.

1.    ΤΕΛΙΚΗ ΦΑΣΗ / ΚΑΤΑΛΗΚΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Στην καταληκτική δραστηριότητα οι μαθητές αναβιώνουν το έθιμο της Περπερούνας. «Γυρίζουν» από σπίτι σε σπίτι μαζί της και τραγουδούν το τραγούδι της– με τη συνοδεία των οργάνων – ελπίζοντας ότι θα καταφέρουν να καλέσουν τη βροχή.

Για να γίνει όμως αυτό οι μαθητές/τριες πρέπει να μεταμορφωθούν σε σκηνογράφους προκειμένου να ετοιμάσουν τα σκηνικά της παρουσίασης δηλαδή μια μικρογραφία των δρόμων και των σπιτιών του χωριού. Επιπλέον πρέπει να μετατραπούν σε οργανοπαίχτες, οι οποίοι θα παίζουν τη μελωδία και το ρυθμικό σχήμα του τραγουδιού της Περπερούνας. Στη συνέχεια θα πρέπει να υποδυθούν τους πρωταγωνιστές του εθίμου που θα ήταν η ίδια η Περπερούνα και οι συγχωριανοί της, που θα τραγουδούσαν το τραγούδι της καθώς θα πήγαιναν από σπίτι σε σπίτι.

Στο τέλος και αφού κάθε ομάδα προετοιμάστηκε, συγκεντρώνονται στο κέντρο της τάξης και παρουσιάζουν όχι μόνο στο δάσκαλό τους αλλά και σε άλλα τμήματα την αναβίωση του εθίμου της Περπερούνας.

Τα κριτήρια με τα οποία αξιολογούνται οι μαθητές/τριες στην παραπάνω δραστηριότητα είναι η ικανότητα των μαθητών να χρησιμοποιούν στοιχεία και έννοιες που κατανόησαν από τις προηγούμενες δραστηριότητες, συνδέοντας το έθιμο της Περπερούνας με την παραδοσιακή μουσική και το παραδοσιακό τραγούδι, χρησιμοποιώντας αυτοσχέδια μουσικά όργανα.  Ένα επιπλέον κριτήριο αξιολόγησης είναι ο τρόπος που συνεργάστηκαν οι μαθητές/τριες  έτσι ώστε να πετύχουν ένα άρτιο αποτέλεσμα στην παρουσίασή τους.

Η αξιολόγηση είναι τυπική γραπτή από το δάσκαλο και τυπική γραπτή αξιολόγηση από τους μαθητές (με τη μέθοδο rubric).

Επέκταση του εκπαιδευτικού σεναρίου

Η ανομβρία είναι ένα φαινόμενο το οποίο από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα βασανίζει τους λαούς. Με αφόρμηση λοιπόν τις λέξεις κλειδιά που θα μπορούσε κανείς να βρει στο εκπαιδευτικό αυτό σενάριο: ανομβρία, αναβροχιά, ξηρασία, κ.λ.π. θα μπορούσε να επεκταθεί το σενάριο με σκοπό την έρευνα και τη μελέτη των εθίμων αλλά και των τρόπων με τους οποίους άλλοι λαοί αντιμετώπιζαν και αντιμετωπίζουν το φαινόμενο της ξηρασίας.

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%BF%CF%81%CF%8C%CF%82_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%B2%CF%81%CE%BF%CF%87%CE%AE%CF%82

www.iema.gr/data/EducationalProjects/Melina/Tracks/rain/RAIN.htm

http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CE%B8%CE%B1%CE%B3%CE%B5%CE%BD%CE%B5%CE%AF%CF%82_%CF%80%CE%BB%CE%B7%CE%B8%CF%85%CF%83%CE%BC%CE%BF%CE%AF_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%91%CF%85%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1%CF%82

http://www.kepaam.gr/index.php?option=com_content&view=article&id=21:epilkisivroxis&catid=11:ethima&Itemid=31

http://epth.sfm.gr/card.aspx?mid=943

(φωτογραφίες, παρτιτούρα, στίχοι, ήχος)

http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/24634 (η παιδικότητα στο δημοτικό τραγούδι)

http://phdtheses.ekt.gr/eadd/handle/10442/12830 (χώρος και χρόνος στο δημοτικό τραγούδι)